Jasna Góra (Częstochowa) – sanktuarium, zwiedzanie, historia

mar 6, 2012 przez AnM

Przyjeżdżając do Częstochowy, nie można pominąć górującej nad miastem Jasnej Góry.

Historia Jasnej Góry

Nazwę tego najbardziej znanego miejsca pielgrzymek w Polsce nadali mu Paulini w 1388 r. Przybyli oni z Węgier, gdzie znajdował się ich macierzysty klasztor określany: In Claro Monte Budensi (na Jasnej Górze w Budzie). Początkowo na jasnym, wapiennym wzgórzu jasnogórskim znajdował się mały, drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W tamtym czasie do jasnogórskiego sanktuarium sprowadzono jego najcenniejszy skarb – Obraz Matki Bożej, zwanej Częstochowską bądź Jasnogórską. Do dziś to właśnie to dzieło przyciąga tu najwięcej pielgrzymów, którzy w żarliwej modlitwie ofiarowują Matce Bożej swoje prośby i pragnienia.

Historia Obrazu Jasnogórskiego otoczona jest tajemnicą. Według legendy dzieło to stworzył św. Łukasz Ewangelista poprzez naniesienie farb na drewno pochodzące ze stołu Najświętszej Rodziny. Obraz wielokrotnie transportowano: z Konstantynopola na Ruś i w końcu do Opola. Na Jasną Górę przewieziono go 31 sierpnia 1384 roku jako dar od Władysława Opolczyka. Już wtedy obraz otaczano kultem i przypisywano mu cudowne oddziaływanie łask Bożych.

W kwietniu 1430 r. doszło do napadu rabunkowego na jasnogórski klasztor. Zamordowano kilku zakonników, skradziono ozdoby, a także przebito twarz Madonny na obrazie jasnogórskim. Kroniki głoszą, że wszyscy rabusie zginęli jeszcze tego samego roku. Naprawy zniszczonego obrazu dokonano w Krakowie.

W II połowie XV wieku rozpoczęto budowę wielkiego kościoła na Jasnej Górze. Miał on zabezpieczać klasztor przed napaściami. Dzięki temu jasnogórskie sanktuarium stało się jednocześnie fortecą.

W 1655 roku, w czasie potopu szwedzkiego, sanktuarium na Jasnej Górze przeżyło najbardziej dramatyczne chwile. Szwedzi chcąc przejąć Jasną Górę, natrafili na opór. Armia szwedzka przeprowadziła kilka akcji bojowych zmasowanego ataku, lecz w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia musiała opuścić jasnogórskie sanktuarium. Obroną kierował Ojciec Augustyn Klemens Kordecki, który nie chciał, aby to święte miejsce zostało sponiewierane przez innowierców. Zwycięstwo to przypisuje się wstawiennictwu i opiece Matki Najświętszej.

W 1656 roku król Jan Kazimierz obrał Maryję zarówno swoją Patronką, jak i całej Rzeczpospolitej, wprowadzając jednocześnie tytuł: Matki Bożej Królowej Polski. Od tej pory Jasna Góra jawi się jako symbol wolności narodowej i religijnej.

8 września 1717 roku odbyła się koronacja Cudownego Obrazu na Jasnej Górze.

W kolejnych latach twierdza jasnogórska była rozbudowywana i fortyfikowana. Do dziś znajduje się tu wybudowany w XVII wieku arsenał.

Podczas II wojny światowej Częstochowa znalazła się w granicach tzw. Generalnego Gubernatorstwa. Do 1945 roku to właśnie tu odbywały się spotkania ugrupowań konspiracyjno – wyzwoleńczych. Jasna Góra stała się symbolem nadziei, wolności i wiary. Po wyzwoleniu Sanktuarium Jasnogórskie przeobraziło się w miejsce pielgrzymek, nabożeństw i wszelkich religijnych uroczystości, za każdym razem gromadząc niezliczone tłumy wiernych.

Przed Jasnogórskim Wizerunkiem Matki Bożej klęczał (trzykrotnie- 1979 r., 1983 r., 1987 r.) sam papież Jan Paweł II. Ojciec Święty złożył na Jasnej Górze także dary wotywne, m.in.: pokrwawiony pas sutanny z postrzału, krzyż papieski, złote serce i różańce z bursztynu.

Jasna Góra – zwiedzanie

W skład kompleksu jasnogórskiego wchodzi wiele obiektów, do których prowadzą: Brama Lubomirskich, Brama Matki Boskiej Królowej Polski i Brama Matki Boskiej Bolesnej.

Na pewno warto wejść do Kaplicy Matki Bożej, w której znajduje się Obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus. Składa się z ona trzech części: gotyckiej, barokowej oraz dwudziestowiecznej. Tu także można podziwiać piękne prezbiterium z hebanowo-srebrnym ołtarzem z XVII wieku.

Kolejnym ważnym punktem wycieczki po Jasnej Górze jest Bazylika. W tym kościele pw. św. Krzyża i Wniebowzięcia Matki Bożej odnajdą się przede wszystkim ci, którzy uwielbiają sztukę baroku. Wnętrze bowiem kryje w sobie piękne i bogate dekoracje malarskie oraz sztukatorskie. Między Bazyliką i Kaplicą Matki Bożej znajdują się freski z końca XVII wieku, które namalował K. Dankwart. Ściany boczne zakrystii zdobią duże obrazy, ukazujące życie pustelników. Na szczególną uwagę zasługują także znajdujące się przy wejściu: lawaterz oraz kropielnica z marmuru dębnickiego. Można również wejść na ponad 100-metrową, barokową wieżę Bazyliki Jasnogórskiej, by podziwiać stamtąd piękną panoramę okolicy.

Tuż za zakrystią mieści się XIX-wieczny Skarbiec Jasnej Góry. Zwiedzający mogą tu obejrzeć część skarbów i wotów ofiarowanych temu Sanktuarium przez królów, magnatów, szlachtę czy papieży. Najstarsze pamiątki pochodzą z początku XV w. Wśród nich znajdują się m.in. szaty i naczynia liturgiczne, obrazy, ordery, biżuteria i militaria. Szczególną uwagę warto zwrócić na monstrancję z 15 42 roku, XV-wieczny ornat węgierski, dary ślubne Habsburgów, krzyż relikwiarzowy z 1510 r., wota prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego i Tadeusza Kościuszki oraz dary królewskie Jana III Sobieskiego, królowej Bony, Stefana Batorego.

Pomiędzy Bazyliką a pomnikiem ojca Kordeckiego usytuowana jest Kaplica Pamięci Narodu. Mieści się ona w XVII-wiecznej dzwonnicy. Znajdują się tu urny z ziemią zroszoną krwią powstańców z 1831 i 1863 r., żołnierzy I i II wojny światowej, a także prochy powstańców warszawskich, żołnierzy Armii Krajowej i pomordowanych w obozach zagłady (hitlerowskich i stalinowskich łagrach).

Dla fanów historii ciekawym punktem w zwiedzaniu będzie na pewno Muzeum 600-lecia Jasnej Góry. Ekspozycję podzielono na trzy części: historię zakonu, kult obrazu Matki Bożej Częstochowskiej i instrumenty muzyczne wraz z rzemiosłem artystycznym. Umieszczono tu również dary ofiarowane przez więźniów obozów koncentracyjnych i internowanych z lat 80.

Będąc na Jasnej Górze warto także zwiedzić Sale: Rycerską i Maryjną oraz przejść się Wałami, przeżywając stacje Drogi Krzyżowej.

Miłośnicy sztuki współczesnej mogą tu ujrzeć 18 dużych obrazów polskiego malarza – Jerzego Dudy-Gracza. Ta tzw. Golgota Jasnogórska Jerzego Dudy-Gracza wprowadza swych odbiorców w świat dzisiejszych niepokojów ukazanych za pomocą zdeformowanych i brzydkich postaci ludzkich. Według tego malarza męka Chrystusa rozgrywa się tu i teraz, w każdym z nas.

Dojazd na Jasną Górę

Na Jasną Górę można się udać przede wszystkim pieszo na zorganizowanej pielgrzymce. Można tu także dojechać pociągiem, autokarem bądź samochodem. Z dworca PKP w Częstochowie kursują dwa autobusy (linii- 23 i 36), które zawiozą nas pod samo sanktuarium. Przy klasztorze działa hotel „Dom Pielgrzyma” oraz „Hale noclegowe”.

Godziny otwarcia Sanktuarium Jasnogórskiego:

– 1 V – 15 X: 8.00-19.00
16 X – 30 IV: 8.00-17.00

[dane z 2012 roku]